A e ndihmojnë studentët e huaj Zvicrën në përballje me mungesat e punëtorëve?
Janë rreth 20,700 studentë nga vende jashtë Bashkimit Evropian që po trajnohen në universitetet dhe institucionet e larta zvicerane.
Studentët e huaj jashtë BE-së përbëjnë rreth një të tretën e popullsisë totale të studentëve të huaj në Zvicër (61,015 studentë ndërkombëtarë), shkruan swissinfo.
Janë rreth 4100 kinezë, 1300 indianë dhe 1000 amerikanë. Këta të gjithë klasifikohen si studentë nga një “vend i tretë”, domethënë, një jo-anëtar i BE-së ose i Shoqatës Evropiane të Tregtisë së Lirë (Islanda, Norvegjia dhe Lihtenshtajni).
Sipas legjislacionit aktual zviceran për shtetasit e huaj dhe integrimin, secili student duhet të gjejë një vend pune për gjashtë muaj kohë ose do të duhet të largohet nga vendi.
Sipas ligjit, studentët e huaj mund të fitojnë vendin e punës vetëm nëse punëdhënësi mund të provojë se asnjë zviceran ose shtetas i një vendi me të cilin Zvicra ka lidhur një marrëveshje për lëvizjen e lirë të njerëzve nuk i ka aftësitë që ata kërkojnë, përcjell albinfo.ch.
Studentët nga vendet e BE-së janë të përjashtuar nga kuotat e lejeve. Në një raport të vitit 2019, federata zvicerane e biznesit economiesuisse raportoi se vetëm një pjesë e vogël e këtyre studentëve të huaj qëndrojnë në Zvicër pas studimeve të tyre.
“Si një rregull i përgjithshëm, të diplomuarit nga jashtë janë të lëvizshëm dhe së shpejti zhduken nga radarët tanë,” vuri në dukje raporti.
Vetëm 10% deri në 15% e të diplomuarve nga vendet e treta sigurojnë jetesën në Zvicër pas studimeve të tyre. Lejet e punës janë të vështira për t’u marrë, megjithëse ka pasur më shumë të dhëna në dy vitet e fundit.
Në vitin 2021 janë lëshuar 440 dhe në vitin 2022 520 të tjera, sipas Sekretariatit Shtetëror për Migracionin, shkruan swissinfo.ch.
Kjo rrjedhje e talenteve ia vlen të shqyrtohet sepse Zvicra aktualisht po përjeton një mungesë strukturore të aftësive.
Mbi 120,000 vende pune ishin të lira në Zvicër në fund të vitit 2022, një statistikë që nuk është parë që nga viti 2003.
Punë janë të disponueshme në një numër të madh në sektorë që variojnë nga prodhimi, kujdesi shëndetësor, tregtia, hoteleria, industria e ndërtimit dhe shkenca kompjuterike.
Të diplomuarit nga vendet e treta janë të mbipërfaqësuar (në mbi 55%) në lëndët STEM (shkencë, teknologji, inxhinieri, matematikë) të cilat çojnë në vende pune në fushën e teknologjisë, shkencës dhe informatikës. Këto janë pikërisht fushat që po përballen me mungesë aftësish.
“Inxhinieria mekanike dhe elektrike kanë shkallën më të lartë të të diplomuarve nga vendet e treta me 17,5%,” thekson economiesuisse në raportin e tij, përcjell albinfo.ch.
Debati për integrimin më të lehtë të studentëve të huaj këtu – veçanërisht atyre nga vendet e treta – ka vazhduar për një kohë. Ka dy anë në të.
“Nuk ka kuptim të investohen para për edukimin e këtyre njerëzve të zgjuar nëse Zvicra nuk përfiton në fund,” argumentoi parlamentari i qendrës së djathtë Marcel Dobler i Partisë Liberal-Radikale në 2017, kur ai propozoi një mocion për të marrë federale qeveria të ndryshojë legjislacionin.
Sipas economiesuisse, arsimi universitar (diploma Bachelor dhe Master) kushton 23,000 CHF (25,575 dollarë) për student në vit dhe 133,000 CHF për person në total. Vetë studentët e huaj paguajnë mesatarisht vetëm 1,580 CHF në vit, sipas Konferencës së Universitetit Zviceran, organi më i lartë politik i universiteteve. Diferenca mbulohet nga qeveria, shkruan swissinfo.ch.